آیا عفونت جنسی می‌تواند باعث زخم دهانه رحم شود؟

دهانه رحم (سرویکس) بخش انتهایی رحم است که به واژن متصل می‌شود و نقش مهمی در سلامت باروری زنان دارد. یکی از مشکلات شایع در این ناحیه زخم دهانه رحم یا سرویسیت (Cervicitis) است. حالتی که در آن پوشش داخلی دهانه رحم دچار التهاب یا تخریب سلولی می‌شود. یکی از علل مهم ایجاد این زخم‌ها عفونت‌های مقاربتی (STIs) هستند که در صورت عدم درمان به‌موقع می‌توانند به عوارض جدی‌تر منجر شوند. فرآیند ایجاد زخم معمولاً با التهاب مزمن آغاز می‌شود. در اثر عفونت سلول‌های مخاطی آسیب می‌بینند و سیستم ایمنی برای مقابله با عامل بیماری‌زا سلول‌های دفاعی را به محل درگیر فرا می‌خواند. این واکنش دفاعی اگر طولانی شود باعث تخریب و پوسته‌ریزی بافت اپیتلیال دهانه رحم و ایجاد زخم‌های سطحی یا عمیق می‌شود. در موارد عفونت ویروسی (مانند HPV یا هرپس) تغییر در DNA سلول‌ها نیز ممکن است رخ دهد که خطر بدخیمی را بالا می‌برد.

عفونت‌های مقاربتی گروهی از بیماری‌ها هستند که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند و باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها عامل بروز آن‌ها هستند. مهم‌ترین این عوامل که می‌توانند در ایجاد زخم دهانه رحم نقش داشته باشند عبارت‌اند از:
کلامیدیا تراکوماتیس: یکی از شایع‌ترین عفونت‌های خاموش دستگاه تناسلی زنان که در بسیاری از موارد بدون علامت باقی می‌ماند اما به‌تدریج موجب التهاب دهانه رحم و تغییرات سلولی در آن می‌شود.
نایسریا گونوره‌آ: عامل بیماری سوزاک است و در زنان معمولاً باعث ترشحات چرکی، سوختگی و در مراحل پیشرفته زخم‌ و تورم دهانه رحم می‌شود.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): برخی گونه‌های آن به‌ویژه نوع‌های 16 و 18 باعث ایجاد تغییرات غیرطبیعی سلولی و زخم‌هایی می‌شوند که می‌توانند مقدمه‌ای برای سرطان دهانه رحم باشند.
ویروس هرپس تناسلی (HSV-2): موجب بروز تاول‌ها و زخم‌های دردناک در ناحیه تناسلی و دهانه رحم می‌شود که غالباً به‌صورت دوره‌ای عود می‌کنند.
تریکوموناس واژینالیس: انگلی تک‌یاخته‌ای است که با ایجاد التهاب مزمن و ترشحات کف‌دار سبز یا زردرنگ احتمال آسیب بافت دهانه رحم را افزایش می‌دهد.

علائم که ناشی از عفونت‌های جنسی است، بسته به نوع عامل عفونی، شدت بیماری و وضعیت ایمنی فرد ممکن است متفاوت باشد. با این حال شایع‌ترین علائم بالینی عبارتند از:
ترشح غیرطبیعی واژینال: ترشح چرکی، مخاطی یا گاه کف‌آلود با بوی نامطبوع که معمولاً بیشتر از عفونت‌های کلامیدیایی، سوزاک یا تریکوموناس دیده می‌شود.
خونریزی غیرعادی: خونریزی خفیف یا لکه‌بینی خارج از قاعدگی به‌ویژه بعد از نزدیکی (Postcoital bleeding). این علامت به دلیل آسیب یا التهاب بافت دهانه رحم رخ می‌دهد.
درد لگنی یا پایین شکم: التهاب گسترده‌تر می‌تواند منجر به احساس درد یا سنگینی در ناحیه لگن یا پایین شکم شود.
سوزش و خارش واژن: ممکن است فرد احساس سوزش یا خارش شدید واژینال داشته باشد که نتیجه التهاب و ترشح عفونی است.
درد حین رابطه جنسی (Dyspareunia): در موارد زخم یا التهاب شدید، مقاربت می‌تواند دردناک باشد.
قرمزی و تورم دهانه رحم: در معاینه پزشکی دهانه رحم ملتهب، قرمز و گاهی متورم یا زخم‌دار دیده می‌شود.
بدون علامت بودن: برخی از افراد خصوصاً در عفونت‌های کلامیدیایی ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و بیماری تنها با معاینه یا آزمایش تشخیص داده شود.

تشخیص دقیق زخم دهانه رحم (سرویسیت) ابتدا بر پایه شرح‌حال و علائم بالینی و سپس استفاده از روش‌های آزمایشگاهی و تصویر‌برداری استوار است. مراحل اصلی تشخیص شامل موارد زیر است:
معاینه بالینی دهانه رحم: پزشک با استفاده از اسپکولوم وضعیت ظاهری دهانه رحم را بررسی می‌کند. نشانه‌هایی مانند قرمزی، تورم، ترشح غیرطبیعی یا زخم قابل مشاهده است.
گرفتن نمونه از ترشحات دهانه رحم: با سواب استریل نمونه ترشحات از دهانه رحم تهیه شده و برای بررسی موارد زیر استفاده می‌شود:
آزمایش میکروسکوپی (برای مشاهده سلول‌ها، تشخیص تریکوموناس یا گنوکوک و تعیین وجود سلول‌های التهابی)
کشت میکروبی (به‌ویژه برای تشخیص سوزاک و عاملین دیگر)
PCR یا تست‌های مولکولی (برای شناسایی دقیق کلامیدیا و گنوکوک و برخی ویروس‌ها مثل HPV)
تست پاپ اسمیر: نمونه‌گیری سلولی از دهانه رحم جهت شناسایی تغییرات التهابی یا پیش‌سرطانی که می‌تواند به واسطه برخی ویروس‌ها (مثل HPV) ایجاد شده باشد.
آزمایش‌های تکمیلی: در صورت نیاز آزمایش‌های خون برای بررسی HIV یا سایر بیماری‌های مقاربتی و گاهی اوقات بررسی وجود عفونت‌های مزمن یا عامل التهابی دیگر در خون.
کولپوسکوپی: در مواردی که یافته‌ها غیرعادی هستند یا ضایعات مشکوک مشاهده شود دستگاه بزرگنمایی (کولپوسکوپ) برای بررسی دقیق‌تر و حتی نمونه‌برداری (بیوپسی) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سونوگرافی لگن: در صورت شک به گسترش عفونت یا بررسی عوارض احتمالی (مانند ایجاد آبسه) سونوگرافی ترانس‌واژینال یا لگنی درخواست می‌شود.

درمان دارویی اختصاصی بر اساس عامل عفونی

عفونت‌های باکتریایی (مثل کلامیدیا و سوزاک): معمولاً با آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آزیترومایسین یا داکسی‌سیکلین (برای کلامیدیا) و سفتریاکسون و آزیترومایسین یا دُگزوسی‌کلین (برای سوزاک) درمان می‌شوند.
عفونت ویروسی (هرپس سیمپلکس): داروهای ضدویروس مثل آسیکلوویر، والاسیکلوویر یا فام‌سیکلوویر تجویز می‌گردد.
عفونت انگلی (تریکوموناس): داروی مترونیدازول یا تینیدازول برای بیمار و همزمان برای شریک جنسی داده می‌شود.
علاوه بر درمان‌های دارویی امروزه روش‌های نوین‌تری مانند استفاده از لیزر نیز برای درمان زخم دهانه رحم به کار می‌روند. لیزر زخم دهانه رحم در یزد می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای بیمارانی باشد که به روش‌های دارویی پاسخ کافی نداده یا دچار عوارض مزمن شده‌اند. این تکنولوژی با کمترین آسیب جانبی موجب بازسازی بافت آسیب‌دیده و بهبودی سریع‌تر می‌شود.

درمان همزمان شریک جنسی

حتماً باید شریک جنسی نیز همزمان تحت درمان قرار گیرد تا از عود بیماری و انتقال مجدد جلوگیری شود.

پرهیز از رابطه جنسی تا پایان دوره درمان

برای جلوگیری از انتقال مجدد و تسریع بهبودی باید تا کامل‌شدن درمان و رفع علائم از رابطه جنسی خودداری شود.

درمان حمایتی

در صورت وجود درد یا علائم التهابی می‌توان از مسکن‌ها و مراقبت‌های عمومی (مثل رعایت بهداشت فردی) استفاده کرد.

پیگیری و بررسی مجدد

پس از تکمیل درمان معمولاً معاینه یا آزمایش مجدد لازم است تا از برطرف شدن عفونت اطمینان حاصل شود. در کنار پیگیری درمان عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی دستگاه تناسلی برخی از بانوان ممکن است دغدغه‌های زیبایی یا ناراحتی‌های فیزیکی مرتبط با ظاهر و اندازه لابیاها داشته باشند. لابیاپلاستی در یزد یکی از عمل‌های جراحی شایع در حوزه زیبایی زنان است که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و افزایش اعتماد به نفس و حتی رفع برخی مشکلات ناشی از تحریک یا سایش اضافه لابیاها کمک کند.

رسیدگی به عوارض

اگر آسیب پیش‌آمده باعث تغییرات شدید یا پیش‌سرطانی شده باشد پزشک ممکن است درمان‌های تکمیلی مانند کولپوسکوپی، فریز (کرایوتراپی) و درمان‌های لیزری یا جراحی محدود را پیشنهاد کند.

گسترش عفونت به قسمت‌های بالاتر دستگاه تناسلی: عفونت ممکن است به رحم و لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها منتقل شده و منجر به بیماری التهابی لگن (PID) شود.
ناباروری: آسیب و چسبندگی ناشی از عفونت در لوله‌های رحمی می‌تواند باعث ناباروری یا حاملگی خارج رحم شود.
افزایش ریسک ابتلا به سایر عفونت‌های شدیدتر: از جمله انتقال و ابتلای راحت‌تر به ویروس HIV و عفونت‌های مقاربتی دیگر.
درد مزمن لگن: زخم و التهاب مزمن می‌تواند منجر به درد پایدار و آزاردهنده در ناحیه لگن شود.
خونریزی‌های غیرطبیعی و طولانی‌مدت: ممکن است فرد دچار خونریزی‌های بی‌دلیل و لکه‌بینی مکرر و پس از رابطه جنسی شود.
افزایش احتمال ضایعات پیش‌سرطانی یا سرطان دهانه رحم: به‌ویژه عفونت‌های پایدار HPV می‌توانند زمینه ایجاد تغییرات سرطانی را فراهم کنند.
آزارهای روانی و اجتماعی: علائم زخم و عفونت می‌تواند موجب اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و اختلال در روابط جنسی شود.

عفونت‌های جنسی می‌توانند زمینه‌ساز التهاب و زخم دهانه رحم شوند که در صورت بی‌توجهی یا تأخیر در درمان به عوارض جدی مثل ناباروری، دردهای مزمن، اختلالات جنسی یا حتی خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم منجر می‌شوند. تشخیص سریع با بررسی علائم و آزمایش‌های دقیق و شروع درمان مناسب (شامل درمان شریک جنسی و رعایت بهداشت و پرهیز از رابطه تا پایان دوره درمان) اهمیت حیاتی دارد. پیگیری پزشکی و رسیدگی به عوارض و تغییرات احتمالی با هدف حفظ سلامت باروری و پیشگیری از ضایعات آینده توصیه می‌شود.
در کلینیک دکتر مریم صادقیان متخصص زنان در یزد تأکید ما بر شناسایی سریع و درمان کامل و پیشگیری از عوارض زخم دهانه رحم ناشی از عفونت‌های جنسی است. تمامی مراحل تشخیص با بهره‌گیری از تجهیزات روز و آزمایش‌های دقیق انجام می‌شود تا به موقع علت بیماری مشخص شود. درمان برای بیمار و شریک جنسی همزمان صورت می‌گیرد تا از انتقال مجدد جلوگیری گردد و مشاوره تخصصی برای ارتقای آگاهی و رعایت اصول بهداشتی ارائه می‌شود. برای دریافت مشاوره یا رزرو نوبت می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 03536269265 اقدام نمایید.

منابع
biomedcentral.com
pmc.ncbi.nlm.nih.go
springermedizin.de