بعد از سزارین چه مراقبت‌هایی لازم است؟

سزارین یک جراحی بزرگ محسوب می‌شود و مراقبت‌های درست پس از آن برای بهبود سریع‌تر و پیشگیری از عوارض اهمیت زیادی دارد. مراقبت‌های اولیه بعد از این جراحی برای بازگشت سریع‌تر به سلامت بسیار مهم است. مادر باید بخیه‌ها را تمیز و خشک نگه دارد و از فعالیت‌های سنگین دوری کند تا زخم به خوبی ترمیم شود. مصرف داروهای مسکن طبق تجویز پزشک تغذیه مناسب شامل پروتئین و فیبر و نوشیدن آب کافی به کاهش درد و پیشگیری از یبوست کمک می‌کند. در کنار این موارد استراحت کافی و تحرک سبک و دریافت حمایت روحی از خانواده روند بهبود را آسان‌تر کرده و شرایط مطلوبی برای مراقبت از نوزاد فراهم می‌سازد. در ادامه به تمام جنبه‌های مهم مراقبت‌های اولیه بعد از زایمان با عمل جراحی پرداخته می‌شود.

یکی از مهم‌ترین بخش‌های دوران نقاهت بعد از سزارین رسیدگی به محل بخیه است. چون بخیه‌ها در ناحیه شکم قرار دارند مستعد عفونت و باز شدن یا التهاب هستند. رعایت نکات زیر می‌تواند روند بهبود را سریع‌تر و بدون عارضه کند:
تمیز و خشک نگه داشتن زخم: روزانه محل بخیه را بررسی کنید. اگر پزشک اجازه داده باشد می‌توانید با آب ولرم و صابون ملایم آن را بشویید اما باید کاملاً خشک شود.
خودداری از خاراندن یا فشار آوردن: حتی اگر احساس خارش یا کشیدگی داشتید از دستکاری زخم پرهیز کنید.
لباس مناسب: لباس‌های نخی، سبک و آزاد بپوشید تا فشار و تعریق در ناحیه بخیه کاهش پیدا کند.
پانسمان در صورت نیاز: برخی پزشکان توصیه می‌کنند در روزهای اول از پانسمان سبک استفاده شود به‌ویژه اگر ترشح مختصری وجود دارد. اما وقتی زخم خشک و تمیز شد بهتر است بدون پانسمان باشد.
شستشو: معمولاً با آب و صابون ملایم کافی است. از مالش شدید یا استفاده از مواد ضدعفونی قوی خودداری کنید.
نشانه‌های هشدار: قرمزی شدید، تورم، درد غیرطبیعی، خروج چرک یا بوی بد از محل بخیه نشانه عفونت است و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
دوری از فعالیت شدید: حرکاتی که باعث کشش در ناحیه شکم شوند می‌توانند به بخیه فشار بیاورند و روند ترمیم را مختل کنند.

داروهای مسکن: داروهای تجویزشده را منظم مصرف کنید تا درد کنترل شود و حرکت برایتان آسان‌تر شود.
راه رفتن سبک: قدم‌ زدن آرام از روزهای اول هم درد را کاهش می‌دهد و هم جلوی لخته خون را می‌گیرد.
شکم‌بند یا بالش: گذاشتن آن روی شکم هنگام سرفه یا خنده، فشار روی بخیه‌ها را کمتر می‌کند.
وضعیت خواب مناسب: خوابیدن به پشت یا پهلو با بالش زیر پاها باعث می‌شود کشش روی بخیه کم شود.
تغذیه پرفیبر و آب کافی: از یبوست جلوگیری می‌کند و مانع فشار روی شکم و افزایش درد می‌شود.
روش‌های آرام‌سازی: مثل نفس عمیق یا گوش دادن به موسیقی تنش را کاهش داده و درد را قابل تحمل‌تر می‌کند.
مراجعه به پزشک در صورت درد غیرطبیعی: اگر درد همراه با تب یا ترشح زخم بود فوراً باید بررسی شود.
دوران نقاهت بعد از زایمان برای بسیاری از مادران با نگرانی از درد و مشکلات جسمی همراه است. کسانی که به دنبال سزارین در یزد هستند می‌توانند با اطمینان خاطر به کلینیک دکتر مریم صادقیان مراجعه کنند. این مرکز با ارائه خدمات تخصصی در زمینه زایمان جراحی و مدیریت درد بعد از آن به مادران کمک می‌کند تا روند بهبودی سریع‌تر و بدون دردسر داشته باشند. در کلینیک دکتر صادقیان مراقبت‌های دقیق و مشاوره‌های پزشکی برای کاهش درد، مدیریت عوارض و تسهیل دوران نقاهت ارائه می‌شود تا مادران با آرامش خاطر از نوزاد خود مراقبت کنند..

عفونت بعد از زایمان با عمل جراحی یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران نقاهت است اما با رعایت چند نکته ساده می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد:
بهداشت دست‌ها: همیشه قبل از لمس بخیه‌ها یا تعویض پانسمان دست‌ها را با آب و صابون بشویید.
خشک و تمیز نگه داشتن بخیه: محل بخیه باید روزانه بررسی شود و در صورت نیاز با آب ولرم و صابون ملایم شسته و خشک شود.
تعویض به‌موقع پانسمان: اگر پزشک پانسمان تجویز کرده است باید در زمان مقرر عوض شود تا رطوبت و آلودگی تجمع نکند.
پوشیدن لباس راحت و نخی: لباس گشاد و نخی به گردش هوا کمک می‌کند و مانع تعریق بیش از حد در اطراف زخم می‌شود.
خودداری از فعالیت سنگین: بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی ممکن است باعث باز شدن بخیه و افزایش خطر عفونت شود.
رژیم غذایی مناسب: مصرف پروتئین، ویتامین C و مایعات کافی به ترمیم زخم و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
توجه به علائم هشدار: تب، قرمزی، درد غیرعادی، بوی بد یا ترشح چرکی از محل بخیه‌ها نشانه عفونت است و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.

مایعات کافی: نوشیدن آب و مایعات سالم علاوه بر حفظ هیدراتاسیون بدن به بهبود عملکرد روده‌ها کمک می‌کند و از یبوست که ممکن است بعد از جراحی بروز کند پیشگیری می‌نماید.
پروتئین: مصرف منابع پروتئینی مانند مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات به بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده کمک کرده و سرعت ترمیم بخیه‌ها را افزایش می‌دهد که این امر برای بهبودی سریع‌تر از جراحی ضروری است.
فیبر: میوه‌ها، سبزیجات تازه و غلات سبوس‌دار به تنظیم حرکات روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کنند و فشار بر ناحیه شکم را که ممکن است باعث درد شود کاهش می‌دهند.
ویتامین‌ها و مواد معدنی: ویتامین C به ترمیم زخم‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند آهن به جبران خونریزی و کلسیم به تولید شیر مادر و تقویت استخوان‌ها کمک می‌کند بنابراین مصرف این مواد ضروری است.
وعده‌های کوچک و منظم: تقسیم غذا به وعده‌های کوچک و سبک انرژی پایدار به بدن می‌دهد و از مشکلات گوارشی مانند نفخ و سنگینی شکم جلوگیری می‌کند که می‌تواند در دوران نقاهت ناراحت‌کننده باشد.
پرهیز از غذاهای مضر: محدود کردن غذاهای پرچرب و سرخ‌شده می‌تواند مانع از بروز نفخ و احساس سنگینی در شکم شود که در دوران بهبود ممکن است عوارض ناخوشایندی ایجاد کند.

تحرک ملایم: شروع راه رفتن آرام از روزهای اول بعد از جراحی به بهبود گردش خون کمک کرده و خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهد اما باید از حرکات شدید و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کرد تا فشار بر ناحیه بخیه‌ها وارد نشود.
استراحت کافی: خواب کافی و استراحت منظم انرژی بدن را باز می‌گرداند و به ترمیم سریع‌تر کمک می‌کند؛ خوابیدن به پهلو یا پشت با استفاده از بالش زیر پاها فشار را از روی بخیه‌ها برمی‌دارد و راحت‌تر می‌سازد.
حمایت خانواده در انجام کارهای خانه یا مراقبت از نوزاد: باعث می‌شود مادر بتواند استراحت کافی داشته باشد و استرس کمتری تجربه کند که برای بهبودی سریع‌تر بسیار مفید است.
بازگشت تدریجی به فعالیت‌ها: پس از گذشت حدود شش هفته و با تأیید پزشک مادر می‌تواند به تدریج فعالیت‌های روزمره و ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی را شروع کند تا بدن به حالت طبیعی بازگردد.

شیردهی بعد از عمل ممکن است در روزهای اول کمی دشوار باشد اما با رعایت نکات زیر راحت‌تر و مؤثرتر انجام می‌شود:
انتخاب وضعیت مناسب: وضعیت‌هایی مثل دراز کشیدن به پهلو یا استفاده از بالش شیردهی فشار روی بخیه‌ها را کم می‌کند.
شروع شیردهی در ساعات اولیه: تماس پوستی و شیردهی زودهنگام به ترشح شیر و ارتباط عاطفی با نوزاد کمک می‌کند.
مصرف مایعات کافی: نوشیدن آب و مایعات سالم تولید شیر را افزایش داده و از کم‌آبی بدن جلوگیری می‌کند.
تغذیه متعادل: مصرف پروتئین، لبنیات، میوه و سبزیجات برای تولید شیر سالم و انرژی مادر ضروری است.
مراقبت از نوک سینه: در صورت خشکی یا ترک می‌توان از کرم‌های مرطوب‌کننده مخصوص یا شیر مادر استفاده کرد.
استراحت کافی: خواب و استراحت مادر تأثیر مستقیم بر کیفیت و مقدار شیر دارد.
مراجعه به پزشک در صورت مشکل: درد شدید سینه، تب یا علائم عفونت باید سریع بررسی شود.

پس از عمل بیشتر علائم به مرور زمان بهتر می‌شوند. ویزیت پس از سزارین معمولاً بین ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از عمل برای بررسی بخیه‌ها و روند بهبودی باید انجام شود. اما برخی نشانه‌ها می‌توانند هشداردهنده باشند و نیاز به بررسی فوری پزشک دارند:
تب یا لرز: می‌تواند نشانه عفونت باشد و نباید نادیده گرفته شود.
ترشح چرکی یا بوی بد از بخیه‌ها: علامت عفونت محل زخم است و نیاز به درمان دارد.
درد شدید یا مداوم: اگر با مصرف داروهای مسکن کنترل نشود یا ناگهانی تشدید شود باید بررسی شود.
خونریزی زیاد واژینال: خونریزی شدیدتر از قاعدگی طبیعی یا وجود لخته‌های بزرگ خطرناک است.
تورم یا درد پاها: می‌تواند نشانه لخته خون در رگ‌ها (ترومبوز) باشد.
سوزش یا درد هنگام ادرار: احتمال عفونت ادراری را مطرح می‌کند.
احساس غم و بی‌حوصلگی شدید: اگر بیش از دو هفته طول بکشد می‌تواند نشانه افسردگی پس از زایمان باشد

مراقبت‌های بعد از زایمان با عمل جراحی مجموعه‌ای از اقدامات جسمی و روانی است که در کنار هم به بهبودی سریع‌تر مادر و کاهش عوارض احتمالی کمک می‌کنند. توجه به محل بخیه، رعایت بهداشت، تغذیه سالم، استراحت کافی و تحرک ملایم پایه‌های اصلی این مراقبت‌ها هستند. همچنین حمایت خانواده و توجه به سلامت روانی نقش مهمی در گذر راحت‌تر از این دوران دارند. شیردهی صحیح و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم هشداردهنده نیز از نکات ضروری است. در مجموع رعایت این توصیه‌ها نه تنها روند نقاهت را کوتاه‌تر می‌کند بلکه شرایط مطلوبی برای مادر و نوزاد فراهم می‌سازد.
مراقبت‌های بعد از سزارین فقط به رسیدگی به بخیه محدود نمی‌شود بلکه ترکیبی از تغذیه صحیح، استراحت کافی، فعالیت سبک و توجه به سلامت روان و شیردهی درست است. رعایت این نکات به مادر کمک می‌کند تا هم سریع‌تر بهبود یابد و هم انرژی لازم برای مراقبت از نوزاد را داشته باشد. در کلینیک دکتر مریم صادقیان تمام این جنبه‌ها با رویکردی تخصصی و همراهی تیم پزشکی مورد توجه قرار می‌گیرد تا مادران عزیز با آرامش خاطر دوران پس از زایمان را پشت سر بگذارند. برای دریافت مشاوره یا رزرو نوبت می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 03536269265 اقدام نمایید.

منابع
medlineplus.gov/ency
www.mountsinai.org
intermountainhealthcare.org